بازنمایی تطبیقی ایران در سفرنامه‌های جهانگردان آلمانی و فرانسوی عصر قاجار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی دانشگاه گیلان، رشت، ایران

2 دانشکده زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد چالوس، ایران

چکیده

این مقاله درصدد واکاوی بازنمایی مسائل فرهنگی و اجتماعی ایران در سفرنامه‌های آلمانی‌ها و فرانسویان است. به نظر می‌رسد از دلایل سفرنامه‌نویسی نزد اروپاییان مأموریت‌های محوله دولت متبوع به سیاحان برای مطالعه بافت اجتماعی و فرهنگی ایران در راستای راهنمایی مأموران سیاسی و دیپلماتیک و سنت سفرنامه‌نویسی که از قرن ۱۷ میلادی پایه‌گذاری شده بوده است. باوجود اشتراکات آلمانی‌ها و فرانسویان درباره امور ایران تفاوت‌هایی در گزارش‌های سیاهان آلمانی و فرانسوی دیده می‌شود. فرانسویان در دوره‌های مختلف، ازجمله در عصر موردبحث، بنا به دلایل سیاسی بیشتر به پژوهش‌های فرهنگی ایران توجه داشته اند؛ زیرا دولت فرانسه به دلیل رقابت‌های سیاسی شدید دو قدرت روسیه و انگلستان مجالی برای جولان در عرصه سیاسی کشور نمی‌یافت و به همین دلیل سعی در انجام فعالیت در زمینه‌های مختلف فرهنگی به ویژه تحقیقات در حوزه اکتشافات باستان‌شناسی داشتند. روابط آلمانی‌ها با ایران را می‌توان در دو حوزه مختلف تقسیم نمود. نخست نقش مستشاران نظامی و توسعه سیاست‌های اقتصادی آلمان در ایران و دوم فعالیت‌های فکری و فرهنگی. تحقیق حاضر بر این پرسش استوار است که با توجه به گزارش‌های فرانسوی‌ها و آلمانی‌ها از ایران در عصر قاجار، آن‌ها تحت تأثیر تحولات عصر قاجار و اروپا چه گزارشی از ایران ارائه داده اند. فرضیه تحقیق را می‌توان این گونه مطرح کرد به نظر می‌رسد نقطه مشترک آلمانی‌ها و فرانسوی‌ها در ایران‌عدم مداخله سیاسی و توجه به رویکردهای فرهنگی خیرخواهانه و گسترش روابط اقتصادی و اجتماعی بوده است. بااین حال روش‌ها و اولویت‌های آلمانی‌ها و فرانسوی آن در برخورد با ایران متفاوت بوده است. در مقاله حاضر نگارندگان تلاش دارند تا با روش تاریخی و تجزیه وتحلیل گزارش‌های ترجمه شده سیاحان آلمانی و فرانسوی به بررسی تطبیقی دیدگاه‌های آنان از ایران عصر قاجار پردازند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

مراجع

منابع 
۱) آنه، کلود، (۱۳۷۰)؛ گلهای سرخ اصفهان، ایران با اتومبیل، ترجمه‌ی فضل الله جلوه، تهران، روایت. 
۲) – (۱۳۶۸)؛ اوراق ایرانی، ترجمه‌ی ایرج پروشانی، تهران، نشر معین. 
۳) اورسل، ارنست (۱۳۵۳)؛ سفرنامه‌ی اورسل، ترجمه‌ی علی اصغر سعیدی، تهران، زوار. 
۴) باست، الیور (۱۳۷۷)؛ آلمانی‌ها در ایران، ترجمه‌ی حسین بنیاحمد، تهران، شیرازه. 
۵) بروگش، هینریش (۱۳۶۷)؛ سفری به دربار سلطان صاحبقران، ترجمهی حسین کردبچه، تهران، اطالعات. 
۶) پناهی، عباس (۱۳۸۸)؛ بازتاب فرهنگ و اجتماع ایران در سفرنامه‌های اروپاییان، کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، : ۶۱-۶۹: . ۱۳۳
۷) پوراحمد جکتاجی، محمدتقی (۱۳۵۵)؛ فهرست توصیفی سفرنامه‌های فرانسوی موجود در کتابخانهی ملی ایران، تهران، کتابخانه‌ی ملی ایران. 
۸) پوالک، ادوارد یاکوب (۱۳۶۸)؛ سفرنامه‌ی پوالک (ایران و ایرانیان)، ترجمه‌ی کیکاووس جهانداری، تهران، خوارزمی. 
۹) ترهزل، آلفونس (۱۳۶۱)؛ یادداشت‌های ژنرال ترهزل، ترجمه‌ی عباس اقبال، تهران، یساولی. 
۱۰) جمالزاده، محمدعلی (۱۳۴۵)؛ خلقیات ما ایرانیان، تهران، کتابخانه‌ی فروغی. 
۱۱) دالمانی، رنه هانری (۱۳۳۵)؛ سفرنامه‌ی از خراسان تا بختیاری، ترجمهی علیمحمد فرهوشی، تهران، امیرکبیر. 
۱۲) دروویل، گاسپار (۱۳۶۴)؛ سفر در ایران، ترجمه‌ی منوچهر اعتماد مقدم، تهران، شباویز. 
۱۳) دیوالفوآ، ژان (۱۳۵۳)؛ خاطرات کاوش‌های باستان‌شناسی شوش، ترجمه‌ی ایرج فرهوشی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران. 
۱۴) روششوار، کنت ژولین (۱۳۷۸)؛ خاطرات سفر ایران، ترجمه‌ی مهران توکّلی، تهران، نی. 
۱۵) شیبانی، ژان رز فرانسواز (۱۳۵۳)؛ سفر اروپاییان به ایران، ترجمه‌ی سیدضیاءالدین دهشیری، تهران، علمی فرهنگی. 
۱۶) فاروقی، فؤاد (۱۳۶۱)؛ سیری در سفرنامه‌ها، تهران، عطایی. 
۱۷) فالندن، اوژن، (۱۳۵۶)؛ سفرنامه‌ی اوژن فالندن به ایران، ترجمهی حسین نورصادقی، تهران، انتشارات اشراقی، چاپ سوم. 
۱۸) فووریه، ژوانس (۱۳۶۶)؛ سهسال در دربار ایران، ترجمه‌ی عباس اقبال آشتیانی، تهران، دنیای کتاب، چاپ دوم. 
۱۹) گرکه، اولریخ (۱۳۷۷)؛ پیش به سوی شرق، ترجمهی پرویز صدری، تهران، کتاب سیامک. 
۲۰) گروته، هوگو (۱۳۶۹)؛ سفرنامه‌ی گروته، ترجمهی مجید جلیلوند، تهران، مرکز. 
۲۱) گوبینو، آرتور (۱۳۶۷)؛ سفرنامه‌ی کنت دو گوبینو؛ سه سال در آسیا، ترجمهی عبدالرضا هوشنگ مهدوی، تهران، کتابسرا. 
۲۲) لیتن، ویلهلم (۱۳۹۴)؛ ماه عسل ایرانی، ترجمه‌ی پرویز رجبی، تهران، نشر ماهی.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار